Khánh Hòa: Nhà máy nước sạch cũng bị nhiễm độc

Suối Gia Ôi uốn mình ôm trọn thị trấn Tô Hạp. Từ bao đời, con suối này là nguồn cung cấp nước sinh hoạt gần 1.000 hộ dân ở thị trấn Tô Hạp, xã Sơn Trung và xã Ba Cụm Bắc huyện Khánh Sơn. Thế nhưng hiện nay suối Gia Ôi đang bị “bức tử” bởi một lượng lớn thuốc bảo vệ thực vật từ việc canh tác nông nghiệp của người dân ở khu vực thượng nguồn. Tình trạng trên đe dọa sự sống còn của Nhà máy nước Tô Hạp và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân. 

Hệ thống xử lý nước sạch của Nhà máy nước Tô Hạp đứng trước nguy cơ bị nhiễm độc từ nguồn nước suối Gia Ôi. Ảnh: XUÂN HƯƠNG

Suối Gia Ôi bị… bức tử!
Từ thị trấn Tô Hạp, lội bộ chừng hơn 1 giờ đồng hồ trên con đường lổn nhổn đất đá, chúng tôi có mặt ở thượng nguồn suối Gia Ôi vào một ngày giữa mùa mưa, những tưởng vạn vật đã được nước nguồn rửa sạch, vậy mà vẫn có cảm giác sốc khi cơn gió bất chợt lùa tới, tôi có cảm giác mùi hôi nồng đặc trưng của thuốc trừ sâu đang đầu độc không khí.

Ông Mai Văn Đạt - cán bộ kỹ thuật Ban Quản lý các công trình công cộng và môi trường huyện Khánh Sơn chỉ tay về phía bờ suối Gia Ôi nói: “Cách đây không lâu, dòng suối trong xanh, rất nhiều cá tôm, cua ốc…, nhưng từ khi người dân địa phương “đổ bộ” đến thượng nguồn, khai hoang, trồng trọt, thì màu xanh biến mất, tôm cá cũng chẳng còn”.

Làng Ta Lương hiện có hơn 38 hộ dân sinh sống ở nguồn suối Gia Ôi. Vùng này đất đai màu mỡ, khoảng 5 năm gần đây, bà con đã biết cách lợi dụng nguồn nước để mở rộng diện tích canh tác. “Nhà nào cũng trồng lúa nước, càphê, chuối, rau màu…; hộ nhiều thì sở hữu 20-30ha, hộ ít cũng có khoảng 1-2ha” - ông Ma Heng, đang phun thuốc cỏ bên bờ suối, phân trần: “Giá nông sản năm nay thấp quá, chi phí lại nhiều,15ha càphê, lúa nước, chuối của nhà tôi trừ đi chi phí chỉ còn lời rất ít. Vẫn biết thuốc cỏ, thuốc trừ sâu ảnh hưởng đến nguồn nước nhưng sâu bệnh nhiều quá, vẫn phải phun thôi!”.

Đi dọc bờ suối, chúng tôi tận mắt nhìn thấy rất nhiều chai lọ đựng thuốc trừ sâu vứt bừa bãi, thậm chí có người sau khi xịt xong thuốc còn đem cả máy bơm xuống suối súc rửa. Thật đáng sợ, bởi vì suối Gia Ôi là nguồn nước duy nhất mà dân làng Ta Lương đang trực tiếp sử dụng để ăn uống hằng ngày và cũng là “đầu vào” của Nhà máy nước Tô Hạp, cung cấp “mạch sống” cho hàng ngàn hộ dân ở trung tâm huyện lỵ.

Ông Mai Văn Đạt cho biết thêm: “Nhà máy nước Tô Hạp thường xuyên cử công nhân lội suối, vớt vỏ chai thuốc trừ sâu, nếu không thì đường ống dẫn nước vào bể dâng bị tắc”.

Hệ lụy khó lường
Nhà máy nước Tô Hạp có công xuất 1.100m3/giờ, chính thức hoạt động từ năm 2002. Theo quan sát của chúng tôi, hầu hết các hạng mục như bể lọc, bể chứa đã cũ, rong rêu bám dày đặc, bể lọc rêu và chất cặn sủi lên đặc quánh.

Ông Nguyễn Khoa Trưởng - Trưởng ban Quản lý các công trình công cộng và môi trường Khánh Sơn phàn nàn: “Tôi mới nhận công tác ở đây khoảng hơn một năm. Do công nghệ đã quá cũ, đường ống dẫn nước tự chảy (từ suối Gia Ôi) làm bằng sắt đã hoen gỉ, nhiều đoạn bị móp, thủng, rò rỉ..., Nhà máy nước Tô Hạp hiện chỉ có duy nhất một bể lọc, một bể chứa nên không thể đáp ứng đủ lượng nước cung cấp cho khoảng 1.000 hộ dân sử dụng. Chúng tôi đã khảo sát và đề nghị có phương án xây thêm bể lắng, nhưng hiện tại kinh phí chưa có, nên chỉ biết… chờ cấp trên phê duyệt”.

Nguồn nước suối Gia Ôi đã và đang bị nhiễm độc do người dân thường xuyên sử dụng phân bón hóa học, thuốc diệt cỏ, thuốc bảo vệ thực vật. Báo động đỏ đã nhiều lần được phát đi từ phía các cơ quan quản lý chuyên ngành cũng như người sử dụng, nhưng rất tiếc chưa có thông tin phản hồi từ phía các cấp lãnh đạo chính quyền địa phương; trong khi đó Khánh Sơn là huyện miền núi, nguồn thu tại chỗ không đủ để UBND huyện tự cân đối ngân sách.

Trong thực tế, người dân ở thị trấn Tô Hạp mặc dù biết nước sinh hoạt ở Nhà máy Tô Hạp đã bị nhiễm độc từ đầu nguồn, nhưng không còn lựa chọn nào khác nên đành chấp nhận. Anh Nguyễn Duy hiện sinh sống ở thị trấn Tô Hạp, than thở: “Vẫn biết chất lượng nước sinh hoạt không đảm bảo nhưng đó là nguồn nước duy nhất, dùng cũng chết, không dùng cũng chết!”.

Về giải pháp khắc phục ô nhiễm nguồn nước, ông Đinh Ngọc Bình - Chủ tịch UBND huyện Khánh Sơn trần tình: “Ban đầu UBND huyện tính phương án di dời 38 hộ dân ở thượng nguồn suối Gia Ôi đến nơi ở mới nhưng số hộ dân quá lớn, họ đã canh tác ổn định nên phương án này không khả thi. Hiện nay, dự án hồ chứa nước Sơn Trung đã được HĐND tỉnh thống nhất chủ trương đầu tư, được bổ sung vào danh mục các dự án đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020. Sắp tới sẽ di dời Nhà máy nước Tô Hạp sang Sơn Trung”.

Không biết chủ trương di dời nhà máy nước đến bao giờ mới thực hiện được, chỉ biết rằng, hằng ngày, hàng ngàn người ở Khánh Sơn đang dùng nước bị nhiễm độc! 

Theo Lao Động